به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، امین دامچه با انتشار مطلبی با عنوان “متغیرهای موثر بر بازار سرمایه” در دنیای اقتصاد اعلام کرد: یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر بازار سرمایه، احیای توافق اتمی یا برجام است. در صورت انجام توافق به دلیل ورود منابع جدید، نرخ بهره کاهش می‌یابد و از طرفی فشار دولت به شرکت‌ها کمتر خواهد شد.
در حال‌حاضر به‌دلیل فاصله‌گرفتن با توافق، مشکلات کسری بودجه، کنترل تورم و نرخ بهره مجددا با روند صعودی مواجه شده است. از طرف دیگر انجام یا عدم انجام توافق بر روی نرخ ارز اثرگذار است. گرچه قیمت ارز پایین‌تر از ارزش معامله می‌شود اما سابقه نشان داده هرگاه کشور با تراز مثبت ارزی مواجه است، قیمت کنترل می‌شود.
پیش‌بینی می‌شود در صورت توافق، قیمت تعادلی ارز حوالی قیمت دلار نیما ۲۷ هزار تومان باشد. چراکه ارقام پایین‌تر از آن سبب خروج نقدینگی می‌شود. برای محاسبه ارزش ذاتی دلار از تئوری برابری قدرت خرید استفاده شده است. در صورتی‌که سال ۹۱ به‌عنوان سال پایه در نظر گرفته شود و اختلاف تورم سالانه ایران و آمریکا در این سال لحاظ شود، قیمت واقعی ارز ۳۴ هزار تومان است درحالی‌که این روزها حدود ۳۱ هزار تومان معامله می‌شود. از نظر عرضه و تقاضای ارز نیز با محدودیت‌های شدید در واردات کالا و فروش صادرات روزانه ۸۵۰ هزار تا یک‌میلیون بشکه‌ای نفت، تعادل نسبی ایجاد شده است.
در پنج ماه سال جاری، ۳۷ میلیارد دلار درآمد ارزی و به همین میزان تقاضای ارز وجود داشت. پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال حجم عرضه و تقاضای ارز به حوالی ۸۵ تا ۹۰ میلیارد دلار برسد. به‌نظر می‌رسد در صورت انجام توافق ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلار به درآمد ارزی اضافه شود که در وهله اول نیاز است خرج طرح های سرمایه‌‌‌‌‌‌ای مانند نفت، گاز و برق شود تا بتوان ظرفیت‌های فعلی را حفظ کرد. برآوردها نشان می دهد تنها هزینه نگهداری ظرفیت فعلی نفت و گاز حدود ۲۰۰ میلیارد دلار باشد. بنابراین تعیینتکلیف توافق برجام برای بورس نقش بسزایی دارد.
یکی دیگر از ابعاد مثبت توافق، کاهش فشار هزینه‌ای دولت به شرکت‌ها است. در بودجه، عمده مخارج دولت معمولا مرتبط با هزینه نیروی انسانی است. عمده درآمدها نیز از محل فروش نفت، مالیات، حقوق مالکانه معادن و خوراکی است که به شرکت‌های پتروشیمی می‌دهد. بنابراین در صورت کاهش درآمدهای نفتی همچون سال جاری در یکی از سرفصل‌‌‌‌‌‌های مذکور، کاهش درآمدها را جبران می‌کند.
در خصوص متغیرهای داخلی باید به آمار نقدینگی توجه کرد. نقدینگی در ابتدای سال ۸. ۴ هزار هزار میلیارد تومان بوده که طبق آمار تیرماه بانک مرکزی به ۲. ۵ هزار هزار میلیارد تومان رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال رشد سالانه حداقل ۳۰ درصدی داشته باشد. افزایش نقدینگی منجر به افزایش تورم خواهد شد.
افزایش تورم نیز سبب رشد هزینه‌های شرکت‌ها می‌شود. اگر قیمت دلار در کوتاه مدت رشد نکند، عملا درآمد شرکت‌ها ثابت می‌‌‌‌‌‌ماند درحالی‌که هزینه‌‌‌‌‌‌ها رشد می‌کند و این موضوع سبب کوچک‌تر شدن حاشیه سود شرکت‌ها می‌شود اما در بلندمدت دلار نیز رشد می‌کند و به دلیل اثر اهرمی شرکت‌ها، می‌تواند اثر مضاعفی برای شرکت‌ها به‌همراه داشته باشد.
برخی از مشکلات داخلی مانند کمبود برق در تابستان و گاز در زمستان سبب کاهش تولید طی دو سال اخیر شده از طرفی ظرفیت‌های فعلی کفاف صنایع را نمی‌دهد و باید در این حوزه سرمایه‌گذاری و اقدامات اساسی صورت گیرد. همچنین عمده بازار سرمایه را شرکت‌های کامودیتی محور تشکیل می‌دهند. بنابراین مسیر حرکتی قیمت کالاهای جهانی مهم خواهد بود.
در این مبحث باید به دو موضوع اشاره کرد: شاخص دلار و عرضه و تقاضای کامودیتی‌‌‌‌‌‌ها. با توجه به جنگ ارزی که بین اروپا و آمریکا شکل‌گرفته، شاخص دلار رشد داشت. این موضوع در اثر سیاست‌های کنترل تورم به‌دلیل تزریق‌‌‌‌‌‌های نقدینگی بابت احیای اقتصاد در زمان شیوع کرونا و رشد شدید قیمت انرژی ایجاد شد. در زمان رشد شاخص دلار که اخیرا به ۱۱۰واحد رسیده، کامودیتی‌‌‌‌‌‌ها با افت قابل‌ملاحظه‌‌‌‌‌‌ای مواجه شدند. بنابراین روند شاخص دلار و رصد عوامل موثر بر آن مهم است اما درخصوص عرضه و تقاضای کامودیتی‌‌‌‌‌‌ها باید به جنگ روسیه و اوکراین اشاره کرد که اثر قابل‌ملاحظه‌‌‌‌‌‌ای بر روی قیمت نفت و گاز گذاشت.
رشد قیمت گاز سبب افزایش هزینه‌های تمام‌شده شرکت‌ها شده و در نهایت منجر به رشد قیمت محصول نهایی می‌شود. طبق محاسبات در اروپا با قیمت های فعلی گاز، بهای تمام‌شده هر‌تن اوره به بیش از ۱۶۰۰دلار رسیده درحالی‌که قیمت اوره حدود ۷۰۰ دلار است. این اسپرد منفی در برخی از کالاها مانند متانول نیز مشاهده می‌شود. بنابراین همین عامل، عرضه را کاهش داده و درصورت وجود تقاضا می‌تواند قیمت‌ها را رشد دهد.
انتظار می‌رود با شروع فصل سرما، تقاضای گاز افزایش یابد و در نهایت سبب رشد قیمت‌های کامودیتی بخصوص اوره شود. به‌دلیل شیوع کرونا در شهرهای چین، تقاضای مواد خام کاهش یافته و منجر به کاهش قیمت برخی از کالاها مثل سنگ‌آهن شده است. در صورت تداوم چنین شرایطی، انتظارات رکود جهانی افزایش می‌یابد.
نکته آخر نیز بررسی بازارهای موازی، پیگیری حجم معاملات و وضعیت فاندامنتال شرکت‌ها است. در شرایط فعلی P/ E سهام کوچک جذاب شده است. این موضوع به‌دلیل افزایش شدید هزینه‌‌‌‌‌‌ها و عدم رشد قیمت‌های فروش آنها به دلیل وضعیت سخت اقتصادی از جانب دولت بود. همچنین عدم‌حمایت قوی شرکت‌های حقوقی در زمان افت بازار، دلیل دیگری برای رسیدن این سهام به قیمت‌های فعلی است.
طبیعتا هرگونه ابهام برای سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار، ریسک به‌همراه دارد. چه در داخل و چه خارج ابهامات اساسی وجود دارد که هنوز تعیینتکلیف نشده و سبب سر درگمی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران شده است. تعیینتکلیف جنگ روسیه و اوکراین، انجام یا عدم انجام توافق ایران و کشورهای ۵+۱، وضعیت اقتصادی چین در زمان کرونا، تعیین سیاست بانک‌های مرکزی برای کنترل تورم و لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ از ابهامات اساسی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران است. گرچه این موضوعات در کوتاه مدت موثر هستند اما در بلندمدت با کاهش ابهامات، مسیر بازار هموارتر خواهد شد.