به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، ابراهیم سماوی با بیان مطلبی با عنوان الگوریتمها دلیلی برای منفی‌های بورس؟ در دنیای اقتصاد اعلام کرد: با پیشرفت علوم رایانه‌‌‌‌‌‌‌ای در سال‌های اخیر، تسری این دانش کاربردی به بسیاری از حوزه‌‌‌‌‌‌‌ها مشاهده شد و بازارهای مالی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. سابقه استفاده از یارانه برای ثبت‌سفارش‌‌‌‌‌‌‌های معاملاتی در بازارهای مالی مربوط به سال۱۹۷۰ در بورس نیویورک است.
معامله‌‌‌‌‌‌‌گری با کمک نرم‌‌‌‌‌‌‌افزارهای رایانه‌‌‌‌‌‌‌ای در دهه ۱۹۸۰ رشد پیدا کرد و دهه ۱۹۹۰ همه‌‌‌‌‌‌‌گیر شد. با دسترسی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران به ثبت‌سفارش‌‌‌‌‌‌‌های به‌صورت بر خط و توسعه برنامه‌های معاملاتی در چند دهه اخیر، معاملات الگوریتمی که از آن به‌عنوان روبات‌ها یاد می‌شود در فرآیند خرید و فروش با سرعت و دقت بالاتر در ثبت‌سفارش‌‌‌‌‌‌‌ها و همچنین با قابلیت واکنش سریع به تغییرات بازار ملموس ایجاد شدند.
معاملات الگوریتمی نوع نوینی از معاملات هستند که با استفاده از نرم‌‌‌‌‌‌‌افزارهای رایانه‌‌‌‌‌‌‌ای و بر اساس منطق مشخص‌شده‌‌‌‌‌‌‌ای بر اساس همان کدهای الگوریتمی در بازارهای مختلف به خرید و فروش می‌پردازند. شواهد حاکی از آن است که بیش از ۸۰ درصد از معاملات بازارهای مالی جهانی از بازار سرمایه تا بازار فارکس از بازار فلزات لندن تا رمزارزها به‌صورت الگوریتمی هستند.
سال ۲۰۰۱ میانگین زمان اجرای یک معامله الگوریتمی چند ثانیه بود اما تا سال ۲۰۱۰ به میلی‌‌‌‌‌‌‌ثانیه و سال۲۰۱۲ به نانوثانیه رسید. معاملات الگوریتمی دارای راهبردهای معاملاتی از قبیل معامله‌‌‌‌‌‌‌گری جعبه‌سیاه و معامله‌‌‌‌‌‌‌گری کمی بوده که به فرمول‌‌‌‌‌‌‌های کمی ریاضی و نرم‌‌‌‌‌‌‌افزارهای مناسب جهت پیاده‌‌‌‌‌‌‌سازی وابسته است.
دو دسته کلی معاملات الگوریتمی شامل سیستم معاملات الگوریتمی با توانایی معامله‌کردن و دسته دوم سیستمی طراخی شده برای هشداردهی بدون انجام معامله است.
هدف اصلی سیستم‌‌‌‌‌‌‌های معاملاتی الگوریتمی که قابلیت معامله‌‌‌‌‌‌‌گری دارند، جایگزینی به‌جای معاملات دستی است که توسط انسان‌‌‌‌‌‌‌ها انجام می‌شود. دانش مالی رفتاری ثابت کرده انسان‌‌‌‌‌‌‌ها در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری لزوما عقلایی برخورد نمی‌کنند و احتمالا به دلیل تورش‌‌‌‌‌‌‌های رفتاری نهفته در هر فرد، تصمیمات سرمایه‌گذاری غیرعقلایی بگیرد که شواهد فراوانی برای آن وجود دارد.
علاوه بر آن برای معاملات الگوریتمی نسبت به معاملات دستی، مزایایی چون معامله در بهترین قیمت، ثبت سریع و دقیق سفارشها، تحلیل داده‌ها در حجم انبوه، کاهش هزینه و وقت، بررسی خودکار چندین‌نماد با هم، کاهش انواع خطاهای دستی هنگام انجام معاملات و در نهایت جلوگیری از خطاهای متعدد انسانی که ریشه در عوامل روحی و روانی دارد. از سوی دیگر معاملات الگوریتمی، قابلیت خردکردن سفارشها با حجم بالا به تعدادی سفارش با حجم کوچک‌تر را می‌دهد.
در بازارهای مالی جهانی عمده معاملات الگوریتمی با صورت بالا یا پربسامد High Frequency Trading است که قابلیت ثبت چندین سفارش در چندین بازار را با سرعت میکرون‌ثانیه‌‌‌‌‌‌‌ای دارد و عموما برای یافتن فرصت آربیتراژ (بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود) است. این راهبرد معاملاتی در تضاد با راهبرد سنتی موقعیت خرید و نگهداری است. زیرا فرصت آربیتراژ مدنظر این معاملات در پنجره‌‌‌‌‌‌‌های زمانی بسیار کوتاه رخ می‌دهند.
بزرگ‌ترین ریسک معاملات پربسامد، توان واکنش فوری به بازار را دارند و در شرایط نابسامانی بازار، الگوریتمها شکاف بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش را افزایش می‌دهند یا موقتا معاملات را متوقف می‌کنند که برخلاف انتظار، نقدشوندگی را کاهش می‌دهند.
در بازار سرمایه ایران با توجه به کندی و قطعی اطلاعات انتقالی از طریق وب‌سرویس API و همچنین ارزش معاملات بسیار پایین و کارمزد به نسبت بالا این دسته از الگوریتم‌‌‌‌‌‌‌های پربسامد توجیه اقتصادی ندارند.
نوع دیگری از معاملات الگوریتمی قابل معامله از نوع کم‌بسامد هستند که بسیاری از شرایط سهم را در نظر می‌گیرند و متناسب با آن در زمان اقدام به خرید و فروش می‌کنند. ضمن اینکه این نوع الگوریتمها در بازار سرمایه ایران به دلیل عدم‌دسترسی همگان به API به‌صورت صحیح قابلیت پیاده‌‌‌‌‌‌‌سازی ندارند.
نوع دیگری از الگوریتم‌‌‌‌‌‌‌های معامله‌‌‌‌‌‌‌گر با بیشترین کاربرد در بورس ایران از نوع معاملات الگوریتمی بازارگردانی است. در این نوع از معاملات تعهدات بازارگردان در مورد فروش در صف خرید و خرید در صف‌فروش مطابق با قرارداد ناشر به‌صورت الگوریتمی و بدون دخالت انسانی صورت می‌گیرد.
هر چند که هدف و مزیت اصلی بازارگردانی افزایش نقدشوندگی است و ایفای تعهدات بازارگردانی همان مزایای ذکرشده برای سایر معاملات الگوریتمی را دارد اما بعضا ممکن است برخی از آنها به‌دنبال کسب سود از فاصله قیمتی مظنه خرید و فروش بازار باشند. از این‌رو می‌تواند کمی وضعیت سهم را جهت‌‌‌‌‌‌‌دار کند که این مهم قابلیت پایش توسط نهادهای ناظر را دارد.
با بررسی حجم معاملات الگوریتمی بازارگردان نسبت به حجم معاملات سهم به‌صورت کامل مشخص‌کننده توان جهت‌‌‌‌‌‌‌دهی این نوع از معاملات الگوریتمی در نماد خاص یا کلیت بازار است. یکی از ریسک‌های بازارگردانی الگوریتمی، ضعف رگولاتوری و تغییرات ناگهانی قوانین با ایجاد محدودیت است که منجر به تحمیل هزینه به بازارگردان‌ها جهت پیاده‌‌‌‌‌‌‌سازی روش دیگر می‌شود.
مهم‌ترین نکته در مورد معاملات الگوریتمی بررسی کارآیی راهبردی بوده که با توجه به تغییر شرایط بازار، نیاز به تغییرات جدید بر اساس شرایط داشته و به تبع آن نیازمند بازنگری مستمر است. در نهایت بازار سرمایه ایران بیش از پیش به سمت این نوع معاملات پیش خواهد رفت و به نهادهای ناظر توصیه می‌شود دسترسی همگان را به API به‌صورت عادلانه فراهم کرده تا از توزیع رانت جلوگیری شود و از تصمیمات خلق‌‌‌‌‌‌‌الساعه در مورد محدودیت یا تغییر شرایط معاملات الگوریتمی پرهیز کنند.